泰雅語(泰雅語:Atayal、Tayal),亦稱泰雅爾語,是南島語系的一種,用拉丁文字書寫,為台灣泰雅族的民族語言。分布地域極廣,一般學者將其與賽德克語一併歸於泰雅語群(Atayalic)。目前臺灣原住民泰雅語認證考試分為6類方言語群:賽考利克泰雅語、澤敖利泰雅語、汶水泰雅語、萬大泰雅語、四季泰雅語、宜蘭澤敖利泰雅語。
泰雅語分布極廣,狹義泰雅語的使用人口從新北市烏來區到中部南投縣仁愛鄉、台中市和平區皆有。大致分為”賽考利克泰雅語群(Squliq)”,及”澤敖利泰雅語群(Ci’uli)”兩大語群。
泰雅語的音系之音位大都使用適當的Unicode符號來標示。在台灣南島語的書寫系統的訂定上,元輔音之音系表原則上都是先「發音部位」(橫列)、後「發音方法」(縱列)、再考量「清濁音」,來訂定其音系之音位架構。
在文法的分類上台灣南島語並不同於一般的分析語或其它綜合語裡的動詞、名詞、形容詞、介詞和副詞等之基本詞類分類。比如台灣南島語裡普遍沒有副詞,而副詞的概念一般以動詞方式呈現、可稱之為「副動詞」,類之於俄語裡的副動詞。[11] 泰雅語文法分類是將基礎的文法之詞類、詞綴、字詞結構及分類法,對比分析語等之詞類分類法加以條析判別。[12] 而在語詞的表達上以”澤敖利泰雅語群”作為參考基準;以賽考利克泰雅語群作為一般通行參考。
中文 | 動詞原型 | 主事焦點 | 受事焦點 | 位置焦點 | 周邊焦點 |
---|---|---|---|---|---|
在;有;住 | kaki | maki | ki’un | ki’an | s’aki |
去 | usa | musa | ‘son | ‘san | s’usa |
來 | uwah | mwah | wahun | wahan | s’uwah |
吃 | qaniq | maniq | niqun | niqan | sqaniq |
喝 | nbu | mnbu | nbun | nbwan | snbu |
聽 | pung | mung | pongun | pongan | spung |
說 | kal | kmayal | kyalun | kyalan | skal |
讀 | lpuw | lmpuw | lpogun | lpogan | slpuw |
寫 | biru | miru | brwun | brwan | sbiru |
知道 | baq | mbaq | baqun | baqan | sbaq |
忘記 | zngi | zmungi | zngyun | zngyan | szngi |
學 | pqbaq | mqbaq | pqbaqun | pqbaqan | spqbaq |
教 | cbaq | mcbaq | cbaqun | cbaqan | scbaq |
睡覺 | ‘abi | m’abi | ‘abyun | ‘abyan | s’abi |
起床 | tuliq | mtuliq | tliqun | tliqan | stuliq |
結束 | kmasuq | masuq | suqun | suqan | skmasuq |
給 | biq | miq | biqun | biqan | sbiq |
製作 | kbalay | kblayun | kblyan | skbalay | |
等待 | naga | mnaga | ngun | ngan | snaga |
餵食 | s’an | sm’an | s’anun | s’anan | ss’an |
捉 | kyap | myap | kyapun | kyapan | skyap |
洗(手) | pima | mima | pmun | pman | spima |
洗(衣物) | bahuq | mahuq | bhqun | bhqan | sbahuq |
跟隨;搭 | gluw | mgluw | glgun | glgan | sgluw |
養育 | qayat | qmayat | qyatun | qyatan | sqayat |
拿取 | agal | magal | galun | galan | s’agal |
放 | si’ | smi’ | syun | syan | ssi’ |
幫助 | kraw | kmraw | kragun | kragan | skraw |
問 | pqutay | mqutay | pqutun | pqutan | spqutay |
買 | baziy | mbaziy | bzirun | bziran | sbaziy |
賣 | tbaziy | mtbaziy | tbzirun | tbziran | stbaziy |
坐 | tama | mtama | tmun | tman | stama |
站 | s’un | ms’un | s’unun | s’unan | ss’un |