陳松明Taya.Masing

部落耆老/泰雅族

 bnkis na Tayal sraral ga ksugan nha mita zyuwaw na m’pal qaniy, hmswa ga lkotas ta Lkmbuta sinrhuw nya balay ka laqi kinbahan kmal mha：laxiy balay phmut mqyanux, pgwagiy balay qu zyuwaw na m’pal qani hiya, qani hiya ga psaniq na zyuwaw shuqil ru sagal mxal na squliq. 

  ita ka Tayal hiya ga qutux qutux na qalang, maki qu lhuyan qutux ngasal. kwara ka nnanu na zyuwaw ga mrraw ru mssi balay inlungan ru mggalu.mha ni qutux ngasal htgan nqu zyuwaw siy tmma mhuqil ini ga magal qelis ga, mkayal qu qutux nniqan mha:“nway ta siy usa mlata qmalup la, aki hkngyun ima qu nyux hmiriq gaga. mha ni ini biqiy qoyat na Utux qutux ngasal qasa ga,baqun mha ima nyux hmiriq gaga la. baqun nha lga kblayun nha qu  zyuwaw qani ru phogun nha minqyanux  musa qmes kinqehan. zyuwaw na m’pal qani ga shuqil ru s’agal mxal na squliq, blequn nha balay mlahang.

  sraral ga sami qutux nniqan, kya qutux ryax mluw Zitensya qu qutux laqi mrkyas, aki musa lmosay te tanux ma, ini pinnbaq mturuy luhiy, ru tehuk llyung klbing,’san nha hmkangi ru ’lwan nha ru spanga nha tehuk ngasal, yaba qu qelis nya ru msramu, siy nha tqohiy maras Cyama pkita nbu.

  mhtuw qu zyuwaw qaniy lga msli qu sami qutux nniqan, mha ni ini nha ani stngsa zyuwaw qaniy ga,nanu yasa mkayal kwara qu bnkis mha: nway ta musa mlata qmalup rgyax, aki mblaq qu ngasal ta.

  mha ni ini biqiy qqoyut na Utux ga ungat nanu naras nha mwah ngasal, baqun nha ima qu wal hmiriq gaga la. nway aki ini uluw nanu na zyuwaw qu cinngasal, qqohun nha psbalay qu zyuwaw qaniy. ini ga mlikuy ru kneril msswayal qu inlungan nha ga si nha psquniy, mha ni ini pswayal qu inlungan nqu kneril qasa ga phogun nha ru msina bzyok ini ga kacing.

  gaga ita Tayal qani ga glgan nha ru pinbaqan nha balay. ini ta klahang gaga phmut mqyanux lga shuqil ini ga s’agal mxal na squliq la, nanu yasa ini balay phmut mqyanux.

  bnkis na Tayal sraral ga ksugan nha mita zyaw na m’pal qani, hmswa ga l’kotas ta k’buta sinrhuw nya balay ka laqi kinbahan kmal mha：laxi balay phmut mqayanux, pgwagiy balay qu zyzw na m’pal qani hiya, qani hiya ga psaniq na zyaw shoqil ru sagal nhs mxal qu squliq.

  ita ka Tayal hiya ga qutux qutux na qalang, maki qu lhuyal qutux ngasal. kwara ka nnanu na zyaw ga mrraw ru mssiy balay inlungan ru mggalu. mhani qutux ngasal maki qu zyaw na siy tmma mhuqil ini ga magal qelis ga, baq mkayal qu qutux nniqan mha：nway ta siy usa mlata qmalup la, aki hkngyun ima qu nyux hmiliq gaga. mhani ini biqiy qoyat na Utux qutux ngasal qasa ga baqun mha ima nyux hmiliq gaga la. baqun nha lga kblayun nha qu zyaw qani ru phogun la, mqyanux qu musa twiwal kinqihan. zyzw na m’pal qani ga shoqil ru s’agal balay qilis na squliq, blequn nha balay mlahang.

  sraral ga sami qutux nniqan, kya qutux ryax mluw zitensya qu qutux laqi mrkyas aki musa lmosay te tanux ma, ini qbaqiy lga mturuy luhiy, ru mbiyaq tehuk llyung la, ’san nha hkangi ru ’lwan nha lga spanga nha tehuk ngasal, hopa qu qelis ru msramu, suruw nya lga siy nha qoxiy maras Cyama pkita nbu la.

  mhtuw qu zyzw qani lga msli qu sami qutux nniqan, mhani ini nha tngsa zyaw qani ga nanu yasa mkayal kwara qu bnkis mha nway ta musa mlata qmalup rgyax, aki mblaq qu ngasal.

  mha ni ini biqiy qqoyut na Utux ga ungat nanu naras nha mwah ngasal, baqun nha ima qu wal hmiriq gaga la. nanu yasa qqoraw su qutux ngasal qasa wal m’apal, nway aki ini uluw nanu na zyzw cinngasal qasa qqohun nha psbalay qu zyaw qani, ini ga mlikuy ru kneril mswayal qu inlungan nha ga psqonun la, mhani ini pswayal qu inlungan nqu kneril qasa lga phogun nha i msina bzyok ini ga kacing.

  gaga ita Tayal qani ga glgan nha ru pinbaqan nha balay. ini ta klahang gaga phmut mqyanux lga shoqil ini ga s’agal mxal na squliq la, nanu yasa ini balay phmut mqyanux.

    泰雅祖先很看重犯姦淫(禁忌)的事，這是祖先Lkmbuta對後代子孫特別的叮嚀。他說：「你們不可要隨便生活，要分別有關姦淫之事，這是禁忌規範，因為會使人遭遇死亡或意外傷害。」

    我們泰雅族每一個部落都有一個共食團體，所有事情會互相幫忙和彼此交心關照 。若有一個家庭突然有人死亡或者意外傷害時，共食團就會商議說：「我們還是到山上狩獵可以找出是誰犯了姦淫(禁忌)。」狩獵時沒有得到神的祝福，空無一物，就會認定是這一家的人犯了禁忌，知道犯罪者，就把這件事處理好，用牲畜賠罪，以牲畜作為代罪羔羊。關於犯姦淫之事，會使人傷亡，他們會好好的遵守

    以前我們共食團中有一年輕人，有一天他騎著腳踏車出去，不小心就滾到懸崖一直到河底。他們就去尋找，找到之後揹著回到家裡，因為傷勢很重流出大量的血，最後直接帶到大溪治療。

出了這一件事之後，我們共食團就商議，有人不坦承認罪，使家人得平安，長輩就討論一起到山上狩獵找出原因。

若有人得不到神明的祝福，沒有獵到獵物，無庸置疑的就知道是這家的人犯了禁忌。為了要保護家庭的安危，趕緊把事情平息下來，若男女決心在一起，就成就他們完婚。若女方不願意嫁給男方時，男方肇事者就要接受懲罰，要求豬隻或牛隻給女方。

泰雅祖先所制定的規範一定要謹慎地遵守，生活不可以隨便。