張新仙 Watan Taya’
原住民族語言新竹學習中心/族語教師/泰雅族賽考列克語
cyux qutux ngasal i qalang Qwilan. skoma qmayat yabut Tazil qu Payas ki Yobaw. yasa qutux balay ’laqi nqu sazing bnkis ru sgalu nha balay.
kya cyugal kawas ni Tazil. ungat bes nya mhyapas ru siqan iyal mha mnglung qu sazing bnkis qasa, yasa qu s’usa nha magal qutux ’laqi mlikuy nqu lhga qutux gluw ru qyatan nha, Tana lalu nya ru psbes squ qbsuyan Tazil. tay ta ini qilang qu ’laqi ta mha.
n_gyut mrkyas hupa qu ’laqi ru msblaq balay sazing mtswe. mqas balay qsahuy na sazing bnkis uziy.
ana ga, mpuw msyaw kawas nqu qbsuyan Tazil hikang ru cikuy, slaqux nqu ini tehuk mpuw kawas ni sswe nya Tana kin hopa nya. moyay balay mnglung qu sazing bnkis. shkangi nha yaki phgup Ukuy.
mtama rhiyal ru stbaku tutoh qu yaki Ukuy, msbis s’urux syaw nya qu sazing bnkis, msngya hmgup qu yaki Ukuy mha, “ ani shriq ngasal qani qu yaqih na behuy, miyan sbehuy hzyuci squ turu qurut, kiyan sbas hzyuci sa turu tlaqiy, yan ni cbingut na yungay mturuy squ turu qpatung. mtpaq ru mhotaw qu cryanan qani ga? ini ga, pspyun saku.”
tpru tunang phgup ru pqutan yaki Ukuy qu lhga, “ ungat nanu zyuwaw qu ngasal mamu pi? ini ga, wal simu smi alu squliq ga? maki ga kayal saku.”
smyuk qu lhga mha: “ ungat ay!”. lungun cikay na yaki Ukuy ru si kayal mha: “ hala saku ngasal! say maku tmalam spi ru wahay simu mita suxal loziy.” masuq kmal lga wayal ngasal.
kinsuxal nya lga, mwah loziy qu yaki Ukuy. pqutan nya qu Payas: “ spyun maku qutux atu na sehuy, cingay nuhi mamuw sehuy ga?” smyuk qu Payas mha: “ baha son piyux la. qlung tnaq niqun. yasa qu piyang balay ptngi ktu myan.”
s’agal nya sryanan ru shgup na yaki Ukuy. minpira nya maqut ru, ini ‘ruzyu sa nquy qu sryanan,ru s’alax na yaki Ukuy qu sryanan.
pqutan nya Yobaw yaya ni laqi: “ qniqan su nanu Tana hiya pi? ” smyuk qu Yobaw mha: “ ngahi nanak szyon nya maniq.” maqut loziy: “ nanu spqaniq su Tazil hiya pi? ” smyuk qu Yobaw loziy: “ sehuy niqun nya, yasa qsliq niqun ni Tazil hiya ”.
mung ke qani qu yaki Ukuy lga, si tuliq ringun nya sryanan zyupun nya zik yubing, kyalun nya lhga mha: “ nyux maku baqun la! musa lokah
laqi su la.” zmqum qutux insuna ru mnbuw qsya, kmayal yaki Ukuy mha: “ pincbaq ni utux ga, aring kira qaniy, ngahi ani spqaniq laqi su Tazil ”.
babaw nasa lga, si nha pqniqiy ngahi krryax qu Tazil. ini lawa kbsyiq wal lokah balay hi nya ru wagiq, yan sswe nya Tana krahu uziy la, mqas balay sazing bnkis.
aw baq cyux nha snakun pqaniq laqi. gniba nha nanak ga, pqniqan nha sehuy, laqi nagal nha squliq qu Tana hiya ga, pqniqan nha ngahi. baha hmswa sbing niqun sehuy hiya, ru snakun pqaniq sehuy laqi nha Tazil. ana ga mssyuk, qzinah yaqih ru ini klokah hi na Tazil.
nanu yasa,sksaniq balay sm’anak mita qmyat ta laqi qutux ngasal, pktnaqun mha pincbaq nqu bnkis ta sraral. ana ta maniq uziy ga, ini ta gwayaw maniq nniqun.
高義部落有一戶人家，一對中老年夫婦Payas和Yobaw好不容易生了個小男孩，取名為Tazil，極受父母的疼愛與呵護。
小男孩Tazil大約三歲左右，二老看著兒子沒有一個伴陪他玩，真的很可憐。於是，他們就向堂親領養一個男孩，名為Tana，來給哥哥Tazil作伴，才不會孤單啊。
小孩漸漸的長大，且兄弟二人的感情很好，二位老人家也真是滿心歡喜。
不過，哥哥Tazil長到十幾歲反而比未滿十歲的弟弟Tana還瘦小虛弱。兩位老人家覺得很奇怪且緊張，他們就找巫醫Ukuy來診斷。
巫醫Ukuy席地而坐吸著菸斗，二老站著陪伴於側。巫醫Ukuy出聲祈禱說：「邪風厄運離開這個家，有如流風吹滑於蜥蜴的脊背，如激流水花滑落鱸鰻背鰭，如猴的噴嚏滾到青蛙背後。槓珠止住或落下？請給我啟示或夢卜。」
停止嘟囔(卜卦器具)祈禱後，巫醫Ukuy就問二老：「你們家有沒有發生甚麼事情呢？或者你們有沒有虧欠別人及向人借貸什麼的？如果有的話，就告訴我。」
二老回答說：「沒有啊！」。巫醫Ukuy又想了一想，只好說：「嗯！我先回家夢卜，明天我再來。」說完就先回家了。
第二天巫醫Ukuy又來到他們的家，先問他的父親Payas說：「我夢到一塊芋頭田，你種了很多芋頭嗎？」Payas回答說：「雖不是很多，但勉強足夠我們吃了，那是我們的主食。」
巫醫Ukuy拿著占卜的道具問卜，問卜了好幾次，神靈沒給任何指示。所以沒有答案，巫醫Ukuy只好把道具收起來。
然後就隨口問了孩子的媽媽Yobaw，說：「你是用甚麼餵食弟弟Tana的呢？」Yobaw回答說：「他只吃地瓜」。又問：「那麼你又用甚麼餵食哥哥Tazil的呢？」Yobaw又回答說：「他吃芋頭，他只喜歡吃芋頭」。
巫醫Ukuy聽了之後便起身，拿著占卜道具放入袋子，就跟他們說：「我已經知道原因了！你的孩子將會好起來了。」巫醫Ukuy吸口氣喝點水，接著說：「這是神靈的指示，妳從現在起，用地瓜給妳的孩子Tazil吃」。
之後，二老天天用地瓜給長男Tazil吃，沒多久他們的孩子Tazil就好起來，長得跟弟弟Tana一樣壯碩，兩老非常的高興。
原來他們對親生的和領養的孩子有差別待遇。他們想加倍疼愛親生孩子，故將味道比較甜的芋頭給親生子Tazil吃，而較無味道的地瓜給養子Tana吃，沒料到適得其反。
所以說，祖先教導我們要公平，一家人非常忌諱有差別待遇或彼此分你我。即時我們吃食，也不可偏食。